जून-जुलै महिना आला की पावसासोबत आणखी एक महत्त्वाची गोष्ट येते. इन्कम टॅक्स रिटर्न (ITR) ही आयकर रिटर्न भरण्याची शेवटची तारीख आहे. हे आयकर विवरणपत्र दरवर्षी ३१ जुलैपर्यंत भरणे अपेक्षित आहे.
पण आपण ही प्रक्रिया जितक्या लवकर पूर्ण करू शकतो तितके चांगले, बरोबर? चला तर मग जाणून घेऊया इन्कम टॅक्स रिटर्न म्हणजे काय, ते का भरायचे आणि त्यासाठी ऑनलाइन प्रक्रिया काय आहे.
सर्व प्रथम आपण यातील फरक समजून घेणे आवश्यक आहे. आयटीआर भरणे आणि आयकर भरणे. सोपे. दुसऱ्या शब्दांत, आयकर रिटर्न म्हणजेच आयटीआर हा एक प्रकार आहे. या फॉर्मद्वारे तुम्ही केंद्र सरकारच्या आयकर विभागाला तुमच्या उत्पन्नाची माहिती देता.
आयकर भरणे म्हणजे त्या उत्पन्नावर कोणताही कर भरणे. आयटीआर भरण्याआधी, तुम्ही कोणत्या इनकम ब्रॅकेटमध्ये येत आहात हे जाणून घेणे महत्त्वाचे आहे. त्याबद्दल येथे तपशीलवार वाचा.
इन्कम टॅक्स रिटर्न कोणी भरावे?
ज्या व्यक्तीचे उत्पन्न सरकारने ठरवून दिलेल्या मर्यादेपेक्षा जास्त आहे, म्हणजे मूळ सूट मर्यादा, त्यांनी आयकर विवरणपत्र भरावे. सध्याच्या नियमांनुसार तुमचे वार्षिक उत्पन्न 2.5 लाखांपेक्षा जास्त असेल तर तुम्हाला आयकर रिटर्न भरावे लागेल.
तुम्ही नोकरी करत असाल किंवा व्यवसाय करत असाल तर ITR भरणे आवश्यक आहे. तुमचे उत्पन्न 2.5 लाखांपेक्षा कमी असल्यास, याचा अर्थ तुमचे उत्पन्न करपात्र नाही, तरीही रिटर्न भरणे चांगले. कारण आयटीआर दाखल केल्यास, परदेश प्रवास व्हिसा, क्रेडिट कार्ड इत्यादींसाठी अर्ज करताना तुमची विश्वासार्हता वाढते.
अगदी सरकारी योजना, गृहकर्ज आणि घर किंवा जमिनीची नोंदणी करतानाही. त्यामुळे रिटर्न वेळेवर भरले पाहिजेत. तसेच, जर तुमचे एकूण उत्पन्न करपात्र नसेल परंतु तुमचा TDS कापला गेला असेल, तर तुम्ही रिटर्न फाइल करू शकता आणि कर परतावा मिळवू शकता. तुम्ही तुमचे पैसे परत मिळवू शकता
कोणता आयटीआर फॉर्म भरायचा?
आयकर रिटर्न फॉर्मचे विविध प्रकार आहेत.
ITR-1: जर तुम्ही पगारदार असाल, एकल घरमालक असाल आणि तुमच्या उत्पन्नाचे इतर काही स्रोत असतील आणि एकूण कौटुंबिक उत्पन्न 50 लाखांपेक्षा कमी असेल, तर तुम्ही ITR-1 फॉर्म थेट ऑनलाइन भरू शकता.
हे ही वाचा : – PM किसान योजना: PM किसान योजनेतील किसान सन्मान निधीच्या 14 व्या हप्त्याची घोषणा; जर तुमच्या खात्यात पैसे आले नाहीत, तर …
ITR-2: तुमचे उत्पन्न ५० लाखांपेक्षा जास्त असल्यास, तुम्ही एखाद्या कंपनीचे संचालक असल्यास, शेअर्सच्या विक्रीतून तुम्हाला नफा किंवा तोटा होत असल्यास, तुमच्याकडे एकापेक्षा जास्त घरे असल्यास, परदेशात तुमची मालमत्ता असल्यास किंवा उत्पन्न असल्यास , जर तुमचे शेतीतून उत्पन्न पाच हजारांपेक्षा जास्त असेल तर तुम्ही ITR-2 फॉर्म भरला पाहिजे.
ITR-3: जर तुम्ही व्यवसाय किंवा व्यवसायातून उत्पन्न मिळवत असाल तर ITR-3 दाखल करावा. ITR-4: जर तुम्ही अनुमानित उत्पन्नावर कर भरत असाल तर ITR-4 वापरला जातो. यामध्ये वैयक्तिक सेवा देणाऱ्या व्यक्तींचा समावेश आहे.
ITR भरण्यासाठी कोणती कागदपत्रे आवश्यक आहेत?
हे टॅक्स रिटर्न भरताना तुम्हाला कोणतीही कागदपत्रे सादर करण्याची गरज नाही. परंतु आयटीआर भरताना ही कागदपत्रे तुमच्याकडे ठेवल्यास तुम्हाला फॉर्ममध्ये योग्य तपशील भरण्यास किंवा आधीच भरलेले तपशील तपासण्यास मदत होते.
याशिवाय आयकर विभागाने विचारले तर तुम्हाला ही कागदपत्रे जमा करावी लागतील. तुम्ही पगारदार कर्मचारी असाल तर कंपनीकडून फॉर्म 16 (A आणि B).
TDS प्रमाणपत्र म्हणजे तुमच्या पगारातून दर महिन्याला कापलेल्या कराचा तपशील आणि फॉर्म 26(A) तसेच तुमच्या गुंतवणुकीची माहिती जी तुम्हाला ITR दाखल करताना बाळगावी लागते. फॉर्म 26(A) आयकर विभागाच्या वेबसाइटवरून डाउनलोड केला जाऊ शकतो.
हे ही वाचा : – जरा हटके : तुम्हाला यातील कोणत्या रंगाच्या वर्तुळातील नंबर दिसत नाही?
तुमच्या विविध गुंतवणुकीचे तपशील जसे की PPF, विमा, वैद्यकीय खर्चाच्या पावत्या, भाडेकरार, देणग्या, बँकेच्या मुदत ठेवींवरील व्याज, मालमत्ता किंवा शेअर्सच्या विक्रीतून मिळणारा नफा. तसेच, जर तुम्ही गृहकर्ज घेतले असेल तर तपशील सोबत ठेवा.
जर तुम्ही पगारदार व्यक्ती असाल आणि तुम्ही कोणत्याही कंपनीला गुंतवणुकीचे तपशील दिले असतील तर यापैकी बरेच काही तुमच्या फॉर्म 16 मध्ये असले पाहिजेत. तुम्ही व्यावसायिक असल्यास, वार्षिक ताळेबंद, पासबुक, टीडीएस आणि टीसीएस प्रमाणपत्रे, गुंतवणुकीचे तपशील, गृहकर्जाचे विवरण तुमच्यासोबत ठेवा. तुमचे आधार कार्ड आणि पॅन कार्ड सोबत नेण्यास विसरू नका.
ITR कसा भरायचा?
ITR भरताना तुम्ही तुमच्या चार्टर्ड अकाऊंटंटची मदत घेऊ शकता. ही सेवा ऑनलाईन देणाऱ्या वेबसाईट्सची मदत घेऊ शकता किंवा स्वतःपण भरू शकता.
ऑनलाईन ITR भरण्याची पद्धतही सोपी आहे. आयकर विभागाच्या वेबसाईटवर त्याची पूर्ण माहिती दिली आहे.
ऑनलाईन इन्कम टॅक्स रिटर्न भरण्यासाठी हे करा
सर्वात आधी ई-फायलिंग पोर्टलवर तुमचं प्रोफाईल असायला हवं. त्यासाठी या वेबसाईटच्या होमपेजवर आधी उजव्या कोपऱ्यात वर असलेल्या टॅबवर जाऊन रजिस्टर करा. तिथे तुम्हाला तुमची प्राथमिक माहित, पॅन डिटेल्स वगैरे भरावं लागेल आणि पासवर्ड जनरेट करावा लागेल.
हे डिटेल्स वापरून इन्कम टॅक्स रिटर्न भरताना लॉग इन करा.
लॉग इन केल्यावर डॅशबोर्डवर जाऊन ई फाईलवर क्लिक करा
आणि इन्कम टॅक्स रिटर्न्समध्ये जा. त्यात फाईल इन्कम टॅक्स रिटर्न हा पर्याय आणि कुठल्या वर्षासाठी कर भरत आहात ते वर्ष निवडा. तसंच ऑनलाईन पर्यायही निवडा.
यानंतर तुम्हाला आणखी काही पर्याय निवडायचे आहेत.
इंडिव्हिज्युअल म्हणजे एक व्यक्तीसाठी कर भरला जातो असल्याचा पर्याय तसंच योग्य तो टॅक्स रिटर्न फॉर्म निवडावा लागेल.
तुम्हाला लागणाऱ्या सगळ्या डॉक्युमेंट्सची माहिती खाली पडताळून पाहा आणि मग लेट्स गेट स्टार्टेडवर क्लिक करा.
कुठल्या कारणासाठी टॅक्स भरत आहात, तो पर्याय तुम्हाला निवडावा लागेल.तुम्ही नव्या किंवा जुन्या करप्रणालीनुसार कर भरणार आहात ते यानंतर निवडावं लागेल.
तुमचा Form 16 असेल, तर मग तुमची काही माहिती इथे आधीच भरून येईल. ती तपासून पाहा. त्यात काही बदल करायचे असतील किंवा अधिक माहिती टाकायची असेल तर ती टाका.
प्रत्येक सेक्शन नीट भरल्यावर रिटर्न सबमिट करा. यानंतर तुम्हाला टॅक्स रिटर्न ई व्हॅलिडेट करावा लागेल.
तुमच्या अकाऊंटला जोडलेलं बँक अकाऊंटही तपासून पाहा. तुम्हाला काही कर भरावा लागणार असेल, तर त्याचं पेमेंट यानंतर करता येईल.
तुम्ही आता पेमेंटसाठी युपीआयचा वापर करू शकता. क्यूआर कोड स्कॅन करून अगदी लगेच पेमेंट करणं शक्य होतं.
मग तुम्हाला पुन्हा ईफायलिंग प्रक्रिया पूर्ण करायची आहे.
तुम्हाला लगेच किंवा तीस दिवसांच्या आता तुमचे टॅक्स रिटर्न ई व्हेरिफाय करावे लागतील. ई व्हेरिफाय केल्यावर तुम्हाला ट्रँझॅक्शन आयडी आणि अ‍ॅटक्नॉलेजमेंट नंबर मिळेल. तसंच मोबाईलवर एसएमएसद्वारा आणि रजिस्टर्ड ईमेल आयडीवरही कन्फर्मेशन येईल.
तुमचा जास्तीचा कर कापला गेला असेल, तर ITR भरल्याशिवाय तुम्हाला टॅक्स रिफंड मिळणार नाही.
